ALS / MND
Motor nöronlarının bir rahatsızlığıdır. Kasları kontrol eden beynin içindeki sinir hücrelerinin ve istemli kas hareketini kontrol eden omuriliğin hastalığıdır. Sebebi genellikle bilinmez. Her ne kadar genetik faktörlerin önemi düşünülse de, vakaların yüzde on civarı kesinlikle genetiktir, aile geçmişinde vardır. Başlangıcı genellikle yetişkin yaşlardadır. ALS ilk olarak bacakları, kolları ve/veya boğaz ve ağız kaslarını etkiler fakat sonuçta bütün istemli kasları etkiler, sonucu da felçtir. Çoğunlukla ortalama 3-5 yıl süreyle hızlı ilerler.
Amyotrofik kelimesinin anlamı ”kas beslenmesi olmaksızın” ve sinirlerin normal olarak kaslara yolladığı sinyallerin kaybı anlamına gelir. Lateral ”kenara” demektir ve omurilikteki hasarın yeri anlamına gelir. Skleroz ise ”katılaştırmak” demektir ve gelişmiş ALS’de omuriliğin doğasının katılaşması anlamına gelir.
ALS Türleri
Vücudumuzdaki kasların her birini, beynin frontal lobunda bulunan motor nöronları kontrol eder. Bunlar elektriksel olarak kontrol edilir ve sinaptik olarak beynin alt kısımlarındaki motor nöronlarına ve omurilikte bulunan motor nöronlarına bağlanır. Beyinde olanlara üst motor nöronları, omurilikte olanlara alt motor nöronları denir. Hastalık ya üst motor nöronlarında veya her ikisinde birden zayıflığa neden olur. ALS hastalarının %10’unun beyinlerinin başka kısımlarında da dejenerasyon görülüyor. Dolayısıyla bazı hastalarda demans gelişebiliyor.
- Progresif Musküler Atropi -PMA: Alt motor nöronlarını tutar. Üst motor nöronlar da etkilenir.
- Primer Lateral Skleroz -PLS: Üst motor nöronlarını tutar. Alt motor nöronlar da etkilenir.
- Progresif Supranükleer Palsi -PSP: Kafatası kaslarının (dil, yüz ve yutma kaslarının) zayıflamasıdır. Ancak çoğunlukla kol ve bacakları da tutar.
Hastalığın Seyri
Hastanın ne kadar yaşayacağı başlıca 2 şeye bağlıdır. Bunlardan biri diyafram boyunca uzanan motor nöronlardır. Bunlar soluk alma kaslarını etkiler. Dolayısıyla insanlar genellikle soluk almakta zorluk çektikleri için yaşamlarını yitirirler. Hastalığın etkilediği bir diğer bölge de yutma kaslarıdır. Bu da yeterince beslenememe ve susuz kalma gibi sonuçlar doğurur. Eğer hastada bu iki bozulma görülmez ise uzun yıllar yaşayabilir. ALS her hastada farklı seyir izler.
Siz başarabilirsiniz!
Hayatı ve içindeki güzellikleri yaratan, yüreğimizdeki sevginin sıcaklığı ve bu sıcaklığı paylaşmanın becerisine sahip olup olmadığımızdır. Yaşamımızı değerli kılan şey, düş gücümüzün büyüklüğü ve aklımızın ürettiği değerleri insanlık hazinesinin emrine sunabilmemizde yatar. İnsanoğlu, doğadan aldıklarını doğaya verebildiği ölçüde kendisini ve üzerinde yaşadığı, adına dünya denilen bu gezegeni zenginleştirir. Bunu bazen aklıyla, bazen bedeniyle, bazen de düş gücüyle yapar. Burada beden, insan aklının ürettiklerini eyleme dönüştürmesinin basit bir aracı olarak işlev görür. Bu araçta, bazen kollarımız, bazen ayaklarımız, bazen gözlerimiz, bazen de parmaklarımız rol oynar.
Stephen Hawking; ALS hastası, fizik profesörü, dünyanın en büyük matematik dehalarından biri, 71. yaşını kutladı.
Siz de başarabilirsiniz…